Wybitny polski uczony Krzysztof Pomian mówił o dwóch fundamentalnych metaforach rządzących naszym myśleniem historycznym. Pierwsza to abrazja — przekonanie, że historia nie działa w teraźniejszości, w tym sensie jest martwa. Druga to sedymentacja, czyli odwrotność pierwszej — historia działa w teraźniejszości, kształtuje i zmienia nasz świat, pozwalając jednocześnie na jakieś jego poznawcze obłaskawienie. Autorzy zamieszczonych w tomie artykułów wychodzą ku życiu — historia ani się nie skończyła, ani nie jest zbiorem martwych faktów. Starają się oni uchwycić zjawiska i mechanizmy „wiecznych powrotów”, mód, tendencji, trendów — zarówno w mediach, edukacji, jak i sztuce (poezji, filmie, muzyce, architekturze) — oraz dokonać ich interpretacji. W tej perspektywie nie mogło zabraknąć takich pojęć, jak retromania oraz retropia, a także pamięć, tęsknota, nostalgia. Daje się poprzez nie opowiadać o naszej zachodnio-europejskiej kulturze, która wymyśliła czas linearny, a przez to skazała nas, jako jej podmioty, na historię oraz nostalgię za utraconym światem. Choć zapatrzeni w przyszłość, nie wymazaliśmy tego, co było, a co w nowych — nierzadko zaskakujących — kulturowych dekoracjach powraca. Nasz społeczny świat składa się zatem z tego, co stare, nowe i nijakie, to jest wymykające się jasnej klasyfikacji. Przedmioty z dawnych czasów zmieniają się w gadżety, a my, dokonując estetyzacji minionej rzeczywistości, a niekiedy nawet ją mitologizując, poszukujemy swojej tożsamości, grając wyobrażeniami o tym, co było.

Opowieści o retro powrotach

• ALEKSANDER WOŹNY, Arche opowieści, czyli o kulturowym scenariuszu jurodiwych, tricksterów i celebrytów-skandalistów
• WOJCIECH BĘBEN, FRANCISZEK ROSIŃSKI, Myślenie magiczne Nowogwinejczyków w okresie transformacji kulturowej
• DARIUSZ BRZOSTEK, Nostalgia nośnika. O retrotopijnych właściwościach kasety magnetofonowej (jako przedmiotu)
• WŁODZIMIERZ KAROL PESSEL, Projekt Cafe Fogg. Powtórka z bibelotu
• IGOR BORKOWSKI, Problematyka zwrotu tradycjonalistycznego w liturgii Kościoła katolickiego w świetle publicystyki w polskich mediach

Marginesy i peryferie światów (nie)minionych

• MARCIN KĘPIŃSKI, Odrażający, brudni i źli Ettorego Scoli jako groteskowa dystopia Wiecznego Miasta
• ANNA DWOJNYCH, Midsommar. W biały dzień jako wyraz tęsknoty za wspólnotą pierwotną
• DAWID SZKOŁA, Pomiędzy nową a starą Austrią. Nadzieje i sentymenty Josepha Rotha w felietonach z 1919 roku
• MICHAŁ RYDLEWSKI, Nowi-starzy obcy w realnym kapitalizmie. Mieszkańcy polskiej wsi jako ofiary własnego stylu życia (na przykładzie wybranych obrazów medialnych)

Retro nadzieje wobec sztuki dawnej i współczesnej

• WOJCIECH BAŁUS, Moda retro lat siedemdziesiątych XX wieku a problem historyzmu w badaniach nad sztuką
• KAROLINA SIKORSKA, Spojrzenie wstecz, by spojrzeć w przód? O narzędziach ustanawiania i rewidowania przeszłości w praktykach artystycznych
• MAGDALENA KUNIŃSKA, AD 2007: współczesne dwory i retro nadzieje
• MARCIN KLAG, Retro a design

Retro mody a pamięć

• JANINA HAJDUK-NIJAKOWSKA, Teatralizacja przeszłości jako współczesny edutainment
• MARTA KOSIŃSKA, W Polsce króla Maciusia. Retromania i mechanizmy wymazywania
• JACEK GRĘBOWIEC, Argumentacja retrospektywna w kilku aktualnych odsłonach
• LESZEK PUŁKA,Wizerunek kobiet i dziewcząt w poetyckim reportażu Barbary Natalli